Mevsim Geçişlerinde Psikoloji
Mevsim Geçişlerinde Psikoloji
Uzun, sıcak yaz günleri yerini serin ve daha karanlık günlere bırakırken; değişen mevsim ile birlikte ruh halimizde de birtakım farklılıklar ortaya çıkabilir. Canlanan doğa, uzun gündüzler, sıcak hava, daha çok dışarıda geçirilen vakit, tatil dönemi ile yazın verdiği enerji bireyler üzerinde oldukça olumlu etki yaratır. Güneşin yüzünü bolca gösterdiği bu günlerde insanlar genellikle kendilerini çok daha mutlu, enerjik ve canlı hissederler. Mevsimin değişmesi, gündüzlerin kısalması, havanın soğumaya başlaması, doğanın sonbahar renklerine bürünmesi, uzayan geceler ile tatil dönemlerinin sonuna gelinmesi, okulların açılması ve kapalı alanlarda geçirilen vaktin artmasıyla birlikte bireylerin psikolojilerinde değişimler ortaya çıkabilir. Yazdaki bol gün ışığına alışan bünye, sonbaharla gelen ani değişim ve azalma sonucunda birtakım uyum problemleri yaşayabilir.
Her birey farklıdır ve bireysel farklılıklar dahilinde herkesin mevsim değişiminden etkileniş tarzı ve miktarı da kendine özgü olacaktır. Ancak güneş ışığının fizyolojik ve psikolojik yönden bireyler üzerindeki etkisi de azımsanmayacak derecede fazladır.
Kişilerin maruz kaldıkları gün ışığının azalması, vücudun günlük ritminde farklılaşmalara sebep olur. Vücudun alımının azaldığı güneş ışıkları, salgılanan ve mutluluk hormonu olarak bilinen serotonin hormonunun seviyelerinde de azalmalara yol açar. Aynı şekilde uyku hormonu olan melatonin hormonu da karanlık, ışığın az olduğu ortamlarda daha çok üretileceğinden; mevsim değişimiyle birlikte beyin kimyasında farklılaşmalar yaşanır. Azalan serotoninle birlikte kendimizi daha mutsuz hissederken; artan melatonin seviyeleriyle birlikte daha uykulu, bitkin bir halde olabiliriz.
Bu sebeple, yağmurlu, serin ve karanlık günlerde daha yorgun, karamsar ve halsiz hissedebiliriz. Sıcaklık ve ısı değişimleri günlük rutinlerde, programlarda, alışkanlıklarda, beklentilerde ve sosyal ilişkilerde değişikliklere neden olabilir. İş yapmada zorlanma, daha fazla uyuma ihtiyacı ve yataktan çıkmakta güçlük, evde daha fazla vakit geçirmek isteme, düşük enerji, daha az sosyal faaliyetler, aşırı hassasiyet, sinirlilik, iştahta ve kiloda değişim, umutsuz ve değersiz hissetme, konsantrasyon güçlüğü, keyif alınan aktivitelere olan ilgiyi kaybetme, kaygı ve karamsar düşünceler gibi belirtiler ortaya çıkabilir.
Mevsim değişikliği kaynaklı yorgunluk ve olumsuz ruh hali kendini daha çok bitkinlik, keyifsizlik, isteksizlik şeklinde gösterirken; mevsimsel duygu durum bozukluğu, mutsuzluk, umutsuzluk, karamsarlık, üzüntü ve benzeri depresif belirtiler ile kendini gösterebilir. Eğer bu yönde yoğun belirtiler şikayetleriniz arasında yer alıyorsa, konuyla ilgili bir uzmandan destek almak faydalı olacaktır.
Mevsim geçişlerinde yaşanan değişimin üzerimizdeki etkisini azaltmak için dikkat edilecek birkaç nokta, çok daha olumlu hislerin ortaya çıkmasına yardımcı olacaktır.
Gün ışığından bu dönemde olabildiğince fazla yararlanmaya çalışmak çok önemlidir. Günde en az bir saat ve mümkün olduğunca fazla şekilde, özellikle de sabahları gün ışığını vücudun alabileceği ortamlarda olmak gerekir.
Evleri ve iş yerlerini olabildiğince gün ışığı alacak şekilde düzenlemek, perdeleri açmak, imkan varsa canlı bitkilerin ortamda bulunmasını sağlamak faydalı olacaktır.
Birey olarak daha aktif olmak da oldukça yararlıdır. Açık havada spor yapmak, yürüyüş, gün içinde yapılabilecek basit egzersizlerle fiziksel aktiviteleri arttırmak ve uygun bir planla günlük rutin haline getirerek enerji seviyesini yüksek tutmak olumlu bir etki yaratacaktır.
Uyku düzenine ve beslenmeye dikkat etmek de gereklidir. Düzenli ve verimli bir uyku ile, sağlıklı beslenme; özellikle karbonhidratlardan uzak durulan özen gösterilmiş tercihler, mevsimsel geçişlerden daha az etkilenmek adına önemli noktalardandır.
Sosyalleşmek, çevreyle olan bağı canlı tutmak ve bunun için çaba göstermek de çok önemlidir. Mevsimsel sebeplerle insanların kendini yaza kıyasla daha izole tutabildiği bu dönemde, depresif ruh halinin kendini gösterdiği zamanlarda ulaşılabilecek sosyal bir çevrenin varlığı ve olumsuz ruh halini paylaşabilecek kişilerin olması da çok faydalı bir noktadır.
Birçok kişi sonbaharı yeni başlangıçların, yenilenmenin zamanı olarak da görür. Bu sebeple, bu mevsimlerle ilgili hoşa giden tarafları bulup, bu yönlerinden keyif almaya çalışmak da mutlaka olumlu yansıma sağlayacaktır.
Mevsimin yeni düzeni ve erken kararan, daha serin hava koşullarına uyum sağlayabilmek adına keyif alınabilecek şekilde düzenlenmiş yeni bir günlük rutin oluşturmak, keyifli kapalı alan aktiviteleri yaratmak da oldukça yararlı olacaktır.
Mevsim değişiminin etkisiyle oluşan farklılıklara uyum sağlamak zaman alacaktır. Hormonal dengenin de sağlanması yine aynı şekilde bir süreç içerisinde oluşur.. Bu açıdan eğer değişen mevsimin etkileri üzerinizde olumsuz farklılıklar yaratıyorsa; bahsedilen tüm bu noktalara dikkat ederek kendinize süreci daha rahat atlatma fırsatı yaratabilirsiniz.
Anda olmak, her mevsimin ve dönemin kendine özgü güzelliklerinin tadını çıkarmaya çalışmak, şu andaki üretimselliğinize sağlayabileceğiniz katkılara odaklanmak önemlidir. Tüm bu süreç içerisinde deneyimlemeye çalıştığınız olumlu katkı adımlarına rağmen hala depresif bir ruh hali ve benzer şikeyetleriniz devam ediyorsa; bir uzmandan bu yönde destek almak da iyi hissetmeye giden yolda önemli bir adımdır.
Hazırlayan: Uzman Klinik Psikolog & Psikoterapist Bihter MEREY
Her birey farklıdır ve bireysel farklılıklar dahilinde herkesin mevsim değişiminden etkileniş tarzı ve miktarı da kendine özgü olacaktır. Ancak güneş ışığının fizyolojik ve psikolojik yönden bireyler üzerindeki etkisi de azımsanmayacak derecede fazladır.
Kişilerin maruz kaldıkları gün ışığının azalması, vücudun günlük ritminde farklılaşmalara sebep olur. Vücudun alımının azaldığı güneş ışıkları, salgılanan ve mutluluk hormonu olarak bilinen serotonin hormonunun seviyelerinde de azalmalara yol açar. Aynı şekilde uyku hormonu olan melatonin hormonu da karanlık, ışığın az olduğu ortamlarda daha çok üretileceğinden; mevsim değişimiyle birlikte beyin kimyasında farklılaşmalar yaşanır. Azalan serotoninle birlikte kendimizi daha mutsuz hissederken; artan melatonin seviyeleriyle birlikte daha uykulu, bitkin bir halde olabiliriz.
Bu sebeple, yağmurlu, serin ve karanlık günlerde daha yorgun, karamsar ve halsiz hissedebiliriz. Sıcaklık ve ısı değişimleri günlük rutinlerde, programlarda, alışkanlıklarda, beklentilerde ve sosyal ilişkilerde değişikliklere neden olabilir. İş yapmada zorlanma, daha fazla uyuma ihtiyacı ve yataktan çıkmakta güçlük, evde daha fazla vakit geçirmek isteme, düşük enerji, daha az sosyal faaliyetler, aşırı hassasiyet, sinirlilik, iştahta ve kiloda değişim, umutsuz ve değersiz hissetme, konsantrasyon güçlüğü, keyif alınan aktivitelere olan ilgiyi kaybetme, kaygı ve karamsar düşünceler gibi belirtiler ortaya çıkabilir.
Mevsim değişikliği kaynaklı yorgunluk ve olumsuz ruh hali kendini daha çok bitkinlik, keyifsizlik, isteksizlik şeklinde gösterirken; mevsimsel duygu durum bozukluğu, mutsuzluk, umutsuzluk, karamsarlık, üzüntü ve benzeri depresif belirtiler ile kendini gösterebilir. Eğer bu yönde yoğun belirtiler şikayetleriniz arasında yer alıyorsa, konuyla ilgili bir uzmandan destek almak faydalı olacaktır.
Mevsim geçişlerinde yaşanan değişimin üzerimizdeki etkisini azaltmak için dikkat edilecek birkaç nokta, çok daha olumlu hislerin ortaya çıkmasına yardımcı olacaktır.
Gün ışığından bu dönemde olabildiğince fazla yararlanmaya çalışmak çok önemlidir. Günde en az bir saat ve mümkün olduğunca fazla şekilde, özellikle de sabahları gün ışığını vücudun alabileceği ortamlarda olmak gerekir.
Evleri ve iş yerlerini olabildiğince gün ışığı alacak şekilde düzenlemek, perdeleri açmak, imkan varsa canlı bitkilerin ortamda bulunmasını sağlamak faydalı olacaktır.
Birey olarak daha aktif olmak da oldukça yararlıdır. Açık havada spor yapmak, yürüyüş, gün içinde yapılabilecek basit egzersizlerle fiziksel aktiviteleri arttırmak ve uygun bir planla günlük rutin haline getirerek enerji seviyesini yüksek tutmak olumlu bir etki yaratacaktır.
Uyku düzenine ve beslenmeye dikkat etmek de gereklidir. Düzenli ve verimli bir uyku ile, sağlıklı beslenme; özellikle karbonhidratlardan uzak durulan özen gösterilmiş tercihler, mevsimsel geçişlerden daha az etkilenmek adına önemli noktalardandır.
Sosyalleşmek, çevreyle olan bağı canlı tutmak ve bunun için çaba göstermek de çok önemlidir. Mevsimsel sebeplerle insanların kendini yaza kıyasla daha izole tutabildiği bu dönemde, depresif ruh halinin kendini gösterdiği zamanlarda ulaşılabilecek sosyal bir çevrenin varlığı ve olumsuz ruh halini paylaşabilecek kişilerin olması da çok faydalı bir noktadır.
Birçok kişi sonbaharı yeni başlangıçların, yenilenmenin zamanı olarak da görür. Bu sebeple, bu mevsimlerle ilgili hoşa giden tarafları bulup, bu yönlerinden keyif almaya çalışmak da mutlaka olumlu yansıma sağlayacaktır.
Mevsimin yeni düzeni ve erken kararan, daha serin hava koşullarına uyum sağlayabilmek adına keyif alınabilecek şekilde düzenlenmiş yeni bir günlük rutin oluşturmak, keyifli kapalı alan aktiviteleri yaratmak da oldukça yararlı olacaktır.
Mevsim değişiminin etkisiyle oluşan farklılıklara uyum sağlamak zaman alacaktır. Hormonal dengenin de sağlanması yine aynı şekilde bir süreç içerisinde oluşur.. Bu açıdan eğer değişen mevsimin etkileri üzerinizde olumsuz farklılıklar yaratıyorsa; bahsedilen tüm bu noktalara dikkat ederek kendinize süreci daha rahat atlatma fırsatı yaratabilirsiniz.
Anda olmak, her mevsimin ve dönemin kendine özgü güzelliklerinin tadını çıkarmaya çalışmak, şu andaki üretimselliğinize sağlayabileceğiniz katkılara odaklanmak önemlidir. Tüm bu süreç içerisinde deneyimlemeye çalıştığınız olumlu katkı adımlarına rağmen hala depresif bir ruh hali ve benzer şikeyetleriniz devam ediyorsa; bir uzmandan bu yönde destek almak da iyi hissetmeye giden yolda önemli bir adımdır.
Hazırlayan: Uzman Klinik Psikolog & Psikoterapist Bihter MEREY
